Het is een schrijnende realiteit die veel vaders in Nederland ervaren: na een scheiding of conflict met de moeder van hun kind(eren) zien zij zichzelf steeds vaker buitenspel gezet in het leven van hun eigen kinderen. Dit fenomeen, dat bekend staat als ouderverstoting, treft veel vaders hard en wordt vaak onterecht in stand gehouden door de conservatieve opvattingen van instanties zoals de Raad voor de Kinderbescherming, Jeugdbescherming en Veilig Thuis.
Wat is ouderverstoting?
Ouderverstoting, ook wel bekend als Parental Alienation Syndrome (PAS), verwijst naar een situatie waarin een kind door toedoen van de ene ouder vervreemd raakt van de andere ouder, meestal na een scheiding. In veel gevallen is het de moeder die, bewust of onbewust, het kind tegen de vader opzet, wat kan resulteren in emotionele en fysieke afstand. Het kind wordt aangemoedigd om negatieve gevoelens jegens de vader te ontwikkelen, wat de relatie ernstig kan beschadigen.
In extreme gevallen kan ouderverstoting leiden tot een volledige breuk tussen vader en kind. Dit kan niet alleen schadelijk zijn voor de vader, maar vooral voor het kind, dat hierdoor belangrijke emotionele steun van beide ouders mist. Ondanks het belang van gelijkwaardig ouderschap, zien veel vaders zichzelf wegdrijven, niet zelden met de medewerking of stilzwijgende goedkeuring van belangrijke instanties.
Rol van conservatieve opvattingen
Instanties zoals de Raad voor de Kinderbescherming, Jeugdbescherming en Veilig Thuis spelen een grote rol in het waarborgen van het welzijn van kinderen. Hoewel hun intenties in de basis goed zijn, lijken veel van deze organisaties vast te zitten in ouderwetse, conservatieve opvattingen over het gezinsleven. In het traditionele gezinsmodel wordt de moeder vaak gezien als de primaire verzorger, terwijl de rol van de vader als secundair wordt beschouwd.
Wanneer er conflicten of beschuldigingen ontstaan tussen ouders, lijken deze instanties onbewust te neigen naar het steunen van de moeder. Vaders worden regelmatig geconfronteerd met een systematische bevooroordeling die hun rol in het leven van hun kinderen minimaliseert. Dit leidt er vaak toe dat vaders het gevoel hebben dat ze niet eerlijk worden behandeld of gehoord. Wanneer moeders de situatie manipuleren en gebruikmaken van ouderverstoting, worden zij soms zelfs ongemerkt gesteund door deze instanties, simpelweg omdat de stereotype rolverdeling in stand blijft.
De invloed van de Raad voor de Kinderbescherming
De Raad voor de Kinderbescherming heeft als taak om op te komen voor de belangen van het kind in situaties van scheiding of conflicten binnen het gezin. Helaas lijkt de Raad in veel gevallen vast te houden aan traditionele opvattingen over ouderlijke rollen. Vaders worden soms gezien als minder geschikt of minder belangrijk in de opvoeding, vooral als er sprake is van beschuldigingen van huiselijk geweld of ongeschiktheid.
Dit betekent echter niet dat deze beschuldigingen altijd gegrond zijn. Vaders worden regelmatig geconfronteerd met valse beschuldigingen van de moeder, en omdat de Raad vaak uitgaat van de veiligheid van het kind, wordt de vader in veel gevallen onterecht buitengesloten, zonder een gedegen onderzoek naar de feiten.
Jeugdbescherming en Veilig Thuis
Net als de Raad voor de Kinderbescherming hebben ook de Jeugdbescherming en Veilig Thuis een rol in het beschermen van kinderen. Helaas is ook hier een patroon te zien waarin moeders als de belangrijkste verzorgers worden gezien en vaders als een potentiële bedreiging voor de stabiliteit van het kind.
Wanneer moeders, soms uit wraak of uit angst, besluiten om het contact tussen vader en kind te beperken of volledig te verbreken, krijgen zij vaak stilzwijgende steun van deze instanties. In plaats van beide ouders gelijkwaardig te behandelen en de rol van de vader te beschermen, wordt de focus te vaak gelegd op de moeder en haar wensen.
Dit kan leiden tot situaties waarin vaders worden uitgewist uit het leven van hun kinderen, simpelweg omdat de instanties die geacht worden objectief te zijn, zich laten leiden door verouderde ideeën over ouderschap en gezinsdynamiek. Het resultaat is dat kinderen vaak verstoken blijven van contact met hun vader, wat hun emotionele en psychologische ontwikkeling negatief beïnvloedt.
De gevolgen voor vaders en kinderen
De gevolgen van ouderverstoting zijn ernstig, zowel voor de vaders als voor de kinderen. Voor vaders betekent het verlies van contact met hun kind vaak een enorme emotionele last. Ze voelen zich machteloos, buitengesloten en vaak genegeerd door de instanties die zouden moeten helpen. Het heeft ook een diepgaand effect op hun mentale gezondheid, waarbij gevoelens van depressie, eenzaamheid en frustratie vaak de overhand nemen.
Voor kinderen zijn de gevolgen misschien nog wel ingrijpender. Het verlies van een ouder kan leiden tot gevoelens van verlating, onzekerheid en emotionele verwarring. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die opgroeien zonder regelmatige betrokkenheid van hun vader vaker last hebben van gedragsproblemen, slechter presteren op school en moeite hebben met het opbouwen van gezonde relaties.
De weg vooruit
Er moet meer bewustzijn komen over de schadelijke effecten van ouderverstoting en de rol die conservatieve opvattingen van instanties hierin spelen. Vaders moeten gelijkwaardig worden behandeld in voogdijzaken en instanties zoals de Raad voor de Kinderbescherming, Jeugdbescherming en Veilig Thuis moeten objectiever te werk gaan. Het belang van het kind moet altijd voorop staan, maar dit betekent dat beide ouders een eerlijke kans moeten krijgen om betrokken te zijn bij het leven van hun kind.
Ouderverstoting kan alleen worden aangepakt als we erkennen dat vaders een even belangrijke rol spelen in de opvoeding van hun kinderen. Instanties moeten getraind worden om signalen van manipulatie en ouderverstoting te herkennen, en er moet meer nadruk worden gelegd op gezamenlijk ouderschap, waarbij beide ouders een actieve rol spelen in het leven van het kind.
Het uitwissen van vaders door ouderverstoting is een stille crisis die te lang onder de radar is gebleven. Het is tijd dat we als samenleving erkennen dat kinderen recht hebben op de liefde en zorg van beide ouders, en dat instanties hun beleid en benadering moeten herzien om dit te waarborgen.