Het is belangrijk ouderverstoting te herkennen en erkennen, want de gevolgen voor kinderen zijn groot. Ouderverstoting is het resultaat van de dwang, controle en angst voor de beoogde ouder, waardoor dit een zeer complexe vorm van gezinsgeweld is (Clawar & Rivlin, 2013; Harman et al., 2018 ). Het maakt kinderen slachtoffers en is kindermishandeling. Het maakt de buitengesloten ouder ook slachtoffer, wat in Nederland wordt gebagatelliseerd: hij/zij wordt vaak onterecht als ‘lastige ouder’ weggezet door jeugdzorg en justitie.
De effecten van ouderverstoting zijn niet alleen beschadigend voor het kind, maar verwoest het hele gezin, omdat het zowel het kind als de vervreemde ouder overkomt. Dat zeggen prof.William Bernet en prof. Jennifer Harman na een uitgebreide studie in ‘Parental Alienation: The Blossoming of a Field of Study.‘ Oudervervreemding wordt in de deze studie omschreven als een vorm van ‘intiem huiselijk geweld’, DSM gediagnosticeerd.
Prof. J. Harman: “De verstotende ouder maakt extreem misbruik van zijn/haar ouderlijke macht doordat deze de volledige controle over het kind heeft. De balans weg is voor het kind en andere ouder. Geen enkele ouder is perfect; een negatieve opmerking wordt niet beschouwd als ouder-vervreemdend gedrag. Het is vooral het gebruik van clusters in het gedrag over langere tijd. Vaak met de bedoeling de relatie tussen het kind en de andere ouderfiguur (of andere ouder vanwege zijn/haar relatie met het kind) te schaden. Dit karakteriseert de handelingen als ouder-vervreemdend gedrag.” (Harman, Leder-Elder, & Biringen, 2016).
Hoe kan de ouder die zijn kind vervreemd in staat zijn om op deze manier te handelen? “Onderzoek biedt nog geen ondersteuning voor het bestaan van sekse-verschillen in wie hun kinderen vervreemdt; moeders en vaders lijken even waarschijnlijk dader te zijn (Harman, Leder-Elder, & Biringen, 2016), maar ze kunnen verschillende soorten gedrag gebruiken (moeders kunnen bijvoorbeeld meer indirecte en vaders meer directe vormen van agressie gebruiken.” Wat wèl naar voren komt is een persoonlijkheidsstoornis als BPD, NPD of een vorm van psychopathie die vaak bij de verstotende ouder kan worden gediagnosticeerd en de problematiek aanstuurt. (López, Iglesias, & García, 2014)
Gender-verschillen ontstaan wanneer dit gedrag door derden wordt waargenomen en aangepakt. Moeders komen er gemakkelijker mee weg dan een vader of een gender-neutrale “ouder” (Harman, Biringen, et/al., 2016). Ongetwijfeld hebben (gender)vooroordelen invloed op de manier waarop oudervervreemding in het familierecht beoordeeld wordt, waarbij vaders vaker het nakijken hebben (Lorandos, 2017). Deze ouderwetse praktijken en andere sociale factoren spelen een belangrijke rol bij het bevorderen of stoppen van oudervervreemding.”
Honderden gedocumenteerde gevallen van oudervervreemding vertonen dwangmatig controlerend gedrag van de verstotende ouder om een alliantie met het kind te forceren met als doel de beoogde ouder af te wijzen. Dit gebeurt doorgaans door:
- negatief over de beoogde ouder te spreken,
- het kind in vertrouwen te nemen over volwassen aangelegenheden,
- het contact van het kind met de andere ouder beperken
- gerechtelijke bevelen over omgang en communicatie negeren
- het gezag van de beoogde ouder ondermijnen
- het zwartmaken van de beoogde ouder en diens familie
- het kind zelf laten kiezen of het de beoogde ouder wil zien
- valse beschuldigingen van geweld/misbruik maken
(Baker & Darnall, 2006; Harman, Biringen, Ratajck, Outland, & Kraus, 2016; Harman et/al., 2018).
Hoe schadelijk het proces van ouderverstoting voor kind en ouder is, legt Prof. J Harman (PhD) uit in een 30 min. toespraak voor professionals: huiselijk geweld en intiem terrorisme